Sve češće imamo priliku da čujemo za otvorene i tzv. slobodne brakove, a godinama se spekulisalo da su glumac Vil Smit i Džejda Pinket-Smit u takvoj zajednici. Šta je, u stvari, otvoren brak i čemu on vodi?

Brak danas nije ono što je bio nekad. Kada to kažemo, prevashodno mislimo na to da je brak kroz istoriju često bio prije svega ekonomski aranžman, pri čemu je par stupao u doživotnu vezu radi podizanja djece i održavanja porodične imovine.

Naravno, ukoliko bi se mladi par slučajno zaljubio, to je bilo još bolje, ali čak i da su se mlada i mladoženja jedva poznavali, uvijek je postojala nada da će ljubav između njih vremenom roditi.

Do devetnaestog vijeka, dilema braka zbog ljubavi ili novca bila je uobičajena tema u književnosti. A do dvadesetog vijeka većina ljudi bi se složila da mladi par koji razmišlja o braku treba da se voli. Ipak, tada su očekivanja bila manja nego danas. Kao prvo, postojale su jasne rodne uloge za budućeg muža i žene. I kao drugo, ljudi su na supružnike gledali kao na životne partnere unutar složene društvene mreže porodice i prijatelja.

Danas ljudi očekuju da im supružnici budu srodne duše – jedina osoba koja će ispuniti sve njihove emocionalne potrebe. Iako je brak srodnih duša ideal kojem treba težiti, većina smatra da je nemoguće ispuniti tako visoka očekivanja. Kada ne uspijemo da zadovoljimo potrebe našeg supružnika ili ne ispunimo svoje, očajavamo što naš brak nije tako dobar kao što bi trebalo da bude, piše za Psychology Today psiholog dr Dejvid Laden.

Ovo je posebno slučaj kada su u pitanju neslaganja u seksualnoj želji, koja su neizbježna u svakoj intimnoj vezi. Dok se druge emocionalne potrebe mogu zadovoljiti van braka, društvo oštro osuđuje vanbračni seks. Štaviše, mnogi ljudi se osjećaju neprijatno kada pričaju o odnosima, što otežava parovima da riješe seksualne probleme.

Prečesto, frustrirani partner traži seksualno zadovoljstvo u nedozvoljenoj aferi, nanoseći još veću štetu braku kada se prevera sazna. Nevjerstvo je vodeći uzrok razvoda i jedan od najčešćih razloga zašto parovi traže savjetovanje. Istraživanja pokazuju da se nevjerstvo javlja u više od 20 odsto brakova, navodi dr Laden u svom tekstu.

Ipak, kako ističu kanadski psiholog Samanta Džoel i njene kolege, neki parovi rješavaju probleme seksualnog nezadovoljstva sa otvorenim brakom.

To jest, dozvoljavaju jedno drugom da imaju seks sa drugim partnerima.

Takav aranžman je poznat kao konsenzualna nemonogamija (CNM) i dolazi u tri oblika:

SVINGING

Svinging, u kojem dva ili više parova povremeno minenjaju partnere, ponekad u svojim domovima, a ponekad u svingerskim klubovima.

OTVORENI BRAK

Otvoreni brak, u kojem je svaki supružnik slobodan da sam traži druge seksualne partnere, često pri čemu drugi supružnik ima pravo glasa o uslovima vanbračne veze.

POLIAMORNOST

Poliamornost, u kojoj svaki supružnik u primarnoj vezi takođe ima dugoročne seksualne i emocionalne odnose sa drugim partnerima, koji se svi međusobno poznaju i uglavnom su u prijateljskim odnosima.

* Istraživanja sugerišu da je oko 20 odsto bračnih parova eksperimentisalo sa sporazumnom nemonogamijom, iako je procenat onih koji se trenutno bave praksom svakako manji.

Čini se da je opšti “dogovor” – među laičkim javnim i profesionalnim bračnim savjetnicima – da konsenzus nemonogamije može dovesti samo do više štete nego koristi u braku. Pa ipak, studije parova koji su stvarno uključeni u CNM veze otkrivaju da ovi ljudi navode da su jednako srećni u svojim brakovima kao i strogo monogamni parovi – i da su seksualno zadovoljniji.

Štaviše, istraživanja pokazuju da konsenzualno nemonogamni parovi imaju bolje komunikacijske veštine, viši nivo povjerenja i niži nivo ljubomore od onih u tradicionalnim brakovima. To su, naravno, bitne osobine svakog dobrog braka, bilo monogamnog ili ne.

Dakle, može li “otvaranje” brak učiniti srećnijim? Dosadašnje istraživanje ne može da odgovori na ovo pitanje, jer je uvijek gledalo na ljude nakon što je njihova primarna veza postala nemonogamna.

Ono što je potrebno je longitudinalna studija koja se bavi odnosom i seksualnim zadovoljstvom ljudi i prije otvaranja braka i nakon toga. Ovo je praznina u literaturi koju su Džoel i njene kolege pokušale da popune u nedavno objavljenoj studiji.

Za ovu studiju, istraživači su “regrutovali” 233 osobe koje su razmišljale o prebacivanju svoje veze na nemonogamni status. Ove osobe su odgovarale na pitanja koja su procjenjivala njihovo relaciono, seksualno i lično zadovoljstvo u to vrijeme.

Zatim su dva mjeseca kasnije ponovo odgovorili na iste ankete, i pored toga, prijavili su da li je njihova veza postala konsenzualno nemonogamna. Od toga, oko dve trećine je izvršilo tranziciju, dok druga trećina nije.

Dakle, istraživači ne samo da su imali podatke prije i poslije o pojedincima koji razmatraju sporazumnu nemonogamiju, već su imali i podatke da uporede one koji su odlučili da idu u tom pravcu sa onima koji su se odlučili protiv toga. U vrijeme prvog istraživanja, činilo se da su obje grupe identične u pogledu tri varijable koje se procjenjuju, odnosno sek*ualnog, relacionog i ličnog zadovoljstva. Isto tako, obe grupe su ostale slične u pogledu odnosa i ličnog zadovoljstva dva mjeseca kasnije.

Međutim, oni koji su prešli na sporazumnu nemonogamiju prijavili su veći nivo seksualnog zadovoljstva od onih koji su ostali monogamni. Stoga se čini da prelazak na konsenzualni nemonogamni stil odnosa ima željeni efekat, odnosno poboljšanje seksualnog života onih koji se u njemu bave.

Takođe se čini da nema nikakvih štetnih nuspojava zbog kojih toliko ljudi brine, jer zadovoljstvo u odnosima i lično zadovoljstvo ostaju nepromjenjeni.

Istraživači s pravom ukazuju na nekoliko slabosti ove studije. Prvo, svi oni koji su uključeni u CNM veze počeli su to da rade tek u poslednja dva mjeseca, tako da bi novost novog seksualnog aranžmana mogla biti ono što objašnjava povećanje seksualnog zadovoljstva. Možda će se poslije godinu ili dvije to vratiti na početnu liniju kako novina nestane.

Drugo, istraživači su anketirali samo jednog partnera u svakoj vezi, a način na koji su regrutovali učesnike, vjerovatnije je da su to oni koji su pokrenuli prelazak u CNM. Pošto su dobili ono što su željeli, nije ni čudo što su sada srećniji. Ovo možda nije tačno za njihove partnere, koji su se možda osjećali primorani na otvorenu vezu koju nisu posebno željeli. Međutim, činjenica da je prijavljeno zadovoljstvo vezom i dalje visoko sugeriše da je bilo malo neslaganja u braku po ovom pitanju.

Na kraju, potrebno je više istraživanja da bi se utvrdilo da li sporazumna nemonogamija može koristiti parovima koji se bore da zadovolje seksualne potrebe jednih drugih, a da pritom ne seju još veće nezadovoljstvo u vezi.

Ali ono što dosadašnja istraživanja pokazuju jeste da je, barem za neke parove, otvaranje braka pozitivna promjena. Za većinu je, međutim, nešto nezamislivo i nedopustivo.